Interoperabiliteit vraagt om een gemeenschappelijke set van normen,
termen en modellen voor de gegevensstructuur, -inhoud en -context. De
oplossing? Met het gebruik van openEHR voldoe je aan al deze eisen. Het
zorgt voor een gestandaardiseerde en leveranciersonafhankelijke manier
om klinische gegevens te registreren en te delen. Het gebruikt Archetypes
die syntactisch interoperabel zijn. De Archetypes maken het mogelijk om
klinische gegevens op een gestandaardiseerde en
leveranciersonafhankelijke manier vast te leggen wat leidt tot
herbruikbaarheid, consistentie en semantische interoperabiliteit. Dit
verbetert de gegevensuitwisseling en interpretatie tussen verschillende
zorgsystemen.
Marc van Aalten
Als voormalig zorgprofessional op de revalidatieafdeling ‘dwarslaesies’ was ik vaak gefrustreerd. Waarom? Omdat ik geen volledig en samenhangend beeld van mijn patiënten had door het ontbreken van klinische gegevens. Die ervaring dreef me naar de zorg- en ICT-wereld, op zoek naar oplossingen. Nu geloof ik dat openEHR de sleutel is tot betere interoperabiliteit in de zorg. Maar wat denk jij? Lees deze case study en ontdek of jij ook overtuigd bent.
OpenEHR als datamodel
OpenEHR is een specificatie voor zorgsystemen en is geen
softwareproduct. OpenEHR maakt gebruik van gegevensmodellering op
twee niveaus wat zorgt voor zowel flexibiliteit als stabiliteit (zie afbeelding
1).
Level 1: Reference model (RM)
Het Reference Model is stabiel, duurzaam, en onafhankelijk van softwaretoepassingen en technologie. Het beidt alles wat je nodig hebt voor het beheren van een complex klinisch dossier. Denk aan versiebeheer, een auditsysteem, data types en -structuren, het informatiemodel voor data-extractie en een query taal; genaamd Archetype Query Language (AQL). Het RM is het domein van de softwareontwikkelaars. Zij gebruiken het RM om de technische basis te coderen en integreren met de klinische Archetypes & Templates. Het Reference Model beschrijft de technische structuur, maar niet de betekenis van klinische gegevens. Die betekenis vind je in de Archetypes en Templates.
“Het Reference Model kun je vergelijken met de basis LEGO stenen. Het zijn de fundamentele bouwblokken die overal in de LEGO-wereld worden gebruikt. Ze hebben standaardafmetingen, vormen en verbindingspunten, waardoor ze op een universele manier met elkaar kunnen worden gecombineerd.”
Level 2: Archetypes & Templates
Archetypes
Archetypes bouwen voort op het RM en geven precies aan hoe je klinische gegevens vastlegt, zoals diagnosen, allergieën, medicatievoorschrift, Apgar score, lichaamstemperatuur, en meer. Ze beschrijven zowel de structuur als de semantische betekenis van deze gegevens. In afbeelding 2 zie je bijvoorbeeld het archetype probleem/ diagnose.
Archetypes zijn zowel voor mensen als machines leesbaar. Ze vormen een robuust modelleringsraamwerk, ontwikkeld door klinische experts en zorgprofessionals. Door hun contextonafhankelijke aard kun je archetypes hergebruiken in verschillende use cases (zie afbeelding 3).
Templates
Templates helpen je bij het maken van use case specifieke modellen. Ze zijn gericht op een specifieke context en het ondersteunen van een bepaald proces binnen of tussen zorginstellingen. Een template bestaat meestal uit meerdere archetypes en zorgt ervoor dat deze voldoen aan de eisen van de use case.
Stel je wilt vitale functies monitoren. Dan kan een template archetypes bevatten voor het registreren van de bloeddruk, lichaamslengte, hartslag, een diagnose, etc. (zie afbeelding 3). Met templates kun je o.a. internationale archetypes aanpassen aan lokale eisen, zoals de Nederlandse Zorginformatiebouwstenen (Zibs).
De openEHR-community gebruikt de Clinical Knowledge Manager (CKM). Dit is een online platform (https://ckm.openEHR.org/ckm/) voor de ontwikkeling, het beheer en de governance van de internationale openEHR Archetypes en Templates. Je kunt de CMK vergelijken met Art Decor van Nictiz en Simplifier voor HL7 FHIR.
Met openEHR tools kunnen klinische experts zich volledig richten op het modeleren van klinische gegevens, zonder je te hoeven verdiepen in de onderliggende technische details. Elke template en archetype werkt in elke openEHR datarepository.
Het klinisch modeleren in openEHR
Nu we de theorie hebben besproken, is het tijd om deze in de praktijk te testen en valideren. We hebben een zorgvuldig stappenplan opgesteld om een robuust template te ontwikkelen dat het zorgproces ondersteunt en alle relevante patiëntinformatie opslaat (zie afbeelding 4). Deze aanpak zorgt voor complete en bruikbare templates die bijdragen aan betere patiëntenzorg.
Voor het creëren van zowel de archetypes als de templates kun je gebruikmaken van de gratis Archetype designer: https://tools.openEHR.org/designer/#/
Met dit stappenplan zijn we aan de slag gegaan met het modelleren van de Advance Care Planning (ACP) use case. In Nederland staat dit ook wel bekend als proactieve zorgplanning. Onze eerste bevindingen over het modeleren met openEHR zijn:
- Er zijn voldoende internationale Archetypes die passen bij de Nederlandse informatiestandaard voor ACP.
- Klinische kennis is essentieel voor modelleren in openEHR.
- De internationale Archetypes zijn semantisch rijker dan de Nederlandse Zibs.
- De internationale Archetypes zijn te mappen naar de Zibs (zie tabel 1).
En nu komt er iets waar je voor op het puntje van je stoel gaat zitten…
Je kunt zelf, zonder hulp van een softwareleverancier, jouw eigen ACP-template opslaan in verschillende openEHR Clinical Data Repositories (CDR). Een openEHR CDR is een database die klinische gegevens op een gestandaardiseerde en gestructureerde manier opslaat met behulp van Archetypes & Templates. Benieuwd hoe dit werkt?
De ACP-template is gemaakt met de openEHR Archetype designer tool. Van daaruit exporteer je het eenvoudig naar een OPT-formaat (zie afbeelding 5).
Vervolgens slaan we de ACP-Template op in twee verschillende CDR’s: De CDR van ‘Better’ en die van ‘EHRbase’. Omdat beide CDR’s voldoen aan het openEHR Reference Model, werkt dit zonder problemen.
EHRbase
EHRbare is een open-source platform voor het beheren en opslaan van klinische gegevens volgens de openEHR-standaard. Voor EHRbase sla je de ACP-template op via een API-post in de CDR. Dit klinkt misschien heel technisch, maar het is eenvoudig. Gebruik de API ‘upload a template’ en voeg de ACP-Template als XML toe in de body van het request.
Na het uitvoeren van de post is de ACP-template beschikbaar in de CDR. Zie template_id: “ACP-DUTCH”.
Better
Better is een openEHR Digital Health Platform. Voor dit praktijkvoorbeeld gebruiken we de sandbox-omgeving van Better. Het platform biedt een importfunctie voor het opslaan van de ACP-template.
Na het importeren kan ik de template selecteren in het platform
Zo gemakkelijk is het dus om dezelfde ACP-template beschikbaar te maken in zowel de CDR van Better als in EHRBase. Dit stelt zorgprofessionals in verschillende zorginstellingen in staat om gegevens gestandaardiseerd en gestructureerd vast te leggen. Het resultaat? Directe uitwisselbaarheid van gegevens tussen zorginstellingen.
Om dit te laten zien, hebben we met de lowcode-software van Better een applicatie ontwikkeld voor het registreren van ACP-gegevens. Met de openEHR API’s haal je vervolgens de ACP-gegevens op uit de EHRbase-database. Zie afbeelding 6.
Conclusie: Is openEHR dé oplossing om interoperabiliteit in de zorg te verbeteren?
Met het ACP-voorbeeld hebben we onderzocht of een internationale standaard zoals openEHR de interoperabiliteit in de zorg kan verbeteren. Ons antwoord? Absoluut ja!
- Regie over je eigen datamodel
Met openEHR heb je controle over je datamodel. Je maakt en past zelf templates aan zonder afhankelijk te zijn van softwareleveranciers. Deze templates upload je direct in je openEHR Clinical Data Repository. Dit stelt zorginstellingen in staat om veranderende klinische richtlijnen op een gestructureerde manier te registreren. Deze autonomie en flexibiliteit is toch geweldig!
- Gestandaardiseerde en gestructureerde gegevensregistratie
Internationale Archetypes zorgen ervoor dat je klinische gegevens eenduidig en gestructureerd vastlegt. Dit maakt gegevensuitwisseling tussen zorginstellingen eenvoudig, zonder verlies van informatie. Archetypes hergebruik je in meerdere templates, wat consistentie en efficiëntie bevordert. Dit betekent dat je één keer ontwikkelde klinische concepten telkens opnieuw kunt inzetten.
- Contextuele gegevensinterpretatie
Templates in openEHR beiden context aan klinische concepten. Neem bijvoorbeeld het archetype ‘Blood pressure’. Dit kan in verschillende contexten worden gebruikt om duidelijk te maken onder welke omstandigheden de meting plaatsvond. Dit is cruciaal voor de juiste interpretatie van medische gegevens. Bij het ontvangen van bloeddrukmetingen vanuit verschillende ziekenhuizen, is het belangrijk om te weten onder welke omstandigheden deze zijn gemeten, zoals een paniekaanval bij hoge bloeddrukwaarden.
- Aanpassen aan lokale behoeften – wees hier kritisch in
Je kunt een internationaal datamodel aanpassen aan lokale eisen, zoals de Nederlandse Zorginformatiebouwstenen (Zibs). Zo zorg je ervoor dat de data niet alleen internationaal bruikbaar is, maar ook voldoet aan nationale standaarden.
Heb je na het lezen van deze case study nog vragen? Dat is een goed teken! Wil je meer weten? Stuur ons gerust een bericht. In de volgende case study bespreken we hoe openEHR in andere landen wordt toegepast.
